De groeistuipen van Facebook

Hoge bomen vangen veel wind. En Facebook behoort tot de hoogste bomen. Naarmate de sociaalnetwerksite groeit, zwelt ook onvermijdelijk de kritiek aan. Het verhaal van oprichter Mark Zuckerberg en 'zijn' Facebook leest als een jongensboek. Maar het boek kent ook enkele zwarte bladzijden. In dit artikel nu eens niet zozeer de successen, als wel de tekortkomingen, miskleunen en flops van 's werelds nummer twee website.

Olievlek

In vijf jaar tijd uitgroeien van Harvard University's smoelenboek tot de op één na populairste website ter wereld: het kan verkeren. 24 uur na oprichting telde wat toen nog The Facebook heette al tussen de 1200 en 1500 leden. Hierna verspreidde de sociaalnetwerksite zich als een olievlek. Amper twee maanden na oprichting werd Facebook ook ontsloten voor studenten van Stanford, Columbia en Yale: die andere prestigieuze universiteiten in de metropool Boston. Hierna volgde de gehele Ivy League en geleidelijk sloten alle hogescholen en universiteiten in de VS en Canada zich aan. Niet veel later werd het netwerk opengesteld voor overzeese scholen en nadien ook voor ondernemingen. Apple en Microsoft behoorden tot de eerste bedrijven die zich op het netwerk aanmeldden. In 2006 mocht iedereen ter wereld van 13 jaar en ouder met zijn 'smoel' op Facebook, een zet die van Zuckerberg de nummer 52 rijkste persoon op aarde zou maken.

'Dumb f#cks'

Al in 2004 moet een toen 19-jarige Zuckerberg zich bewust zijn geweest van de kracht van informatie. In een gesprek tussen hem en een vriend zou hij hebben gezegd dat als laatstgenoemde ooit informatie over iemand op Harvard moest hebben, hij hem maar hiernaar hoefde te vragen. Zuckerberg was namelijk in het bezit van meer dan 4000 e-mails, foto's enzovoort. Hoe hij hieraan kwam?

Deze al dan niet gefingeerde opmerking is volgens criticasters nog steeds representatief voor het privacybeleid van Facebook. Eind 2009, begin 2010 voerde Facebook enkele drastische veranderingen door in zijn user interface. Zowat elke verandering kwam zwaar onder vuur te liggen. Begin 2010 moesten leden die hun privacy wilden beschermen tientallen handelingen uitvoeren. Ook kon je opeens niet meer standaard verbergen met wie je bevriend was en kreeg je op sites van derden persoonlijke aanbiedingen op basis van Facebook-gegevens. Deze veranderingen konden in toenemende mate op kritiek rekenen. Verschillende weblogs nagelden Facebook aan de schandpaal en er werden tientallen officiële klachten ingediend bij de bevoegde autoriteiten. Toen de kritiek het kookpunt bereikte, kon het bedrijf niet anders dan zwichten. Facebook draaide tal van veranderingen terug en maakte het gebruikers gemakkelijker hun privacy-instellingen aan te passen.

Rumoer rond Timeline

Na de knieval van Facebook bleef het een tijdje rustig rondom het privacybeleid van het bedrijf. Het bleek de stilte voor een nieuwe storm van kritiek. De nieuwe schietschijf: de feature Timeline. Timeline is een volkomen nieuw type profiel dat volgens Facebook 'je levensverhaal vertelt'. De functionaliteit stelt je in staat de belangrijkste gebeurtenissen op een tijdlijn te plaatsen. Berichten, foto's, gebeurtenissen, muziek die je luistert, applicaties: dit alles en meer kun je delen met Timeline. Was je profiel vroeger nog een momentopname, nu is het een chronologisch overzicht van je leven. Volgens sommigen de belangrijkste verbetering in jaren. Anderen noemen het een slinkse methode om meer bruikbare informatie over je te verzamelen. De waarheid zal, zoals meestal het geval is, wel ergens in het midden liggen. 

Stok om mee te slaan

Niet alleen het privacybeleid van Facebook heeft dikwijls onder vuur gelegen. Ook allerhande applicaties kregen er flink van langs. Facebook Deals bijvoorbeeld, dat na vier maanden door het bedrijf zelf de nek werd omgedraaid. Na slechts acht maanden werd in 2010 de stekker uit Facebook Lite getrokken, een lightversie van Facebook voor trage internetverbindingen. (Bestonden er toen überhaupt nog trage internetverbindingen?) Het in 2007 gelanceerde Facebook Gifts hield het weliswaar een stuk langer uit, maar stierf in 2010 eveneens een vroegtijdige dood. De met veel tamtam aangekondigde Facebook-app voor de Apple iPad kon ook niet overtuigen en wist zich niet te onderscheiden van soortgelijke onofficiële applicaties. De toekomst zal uitwijzen of we Timeline in het rijtje successen of blunders mogen scharen.

Leren van je fouten

Je hoeft niet met een vergrootglas te speuren naar Facebook-flaters. Ze zijn er genoeg. Dit  lijstje miskleunen steekt echter schril af tegen het lijstje successen. De groeicurve van een innovatieve onderneming als Facebook is nooit een rechte lijn. Laten we ook niet vergeten dat Facebook, in mensjaren gerekend, nog in de kinderschoenen staat. Het zal dus nog wel met enige groeistuipen te maken krijgen voor het tot volle wasdom komt. Ook kunnen we niet anders dan constateren dat zelfs toen het bedrijf de meeste kritiek kreeg te verduren, er nog altijd meer profielen werden aangemaakt dan verwijderd. En dat aantal profielen zou de komende jaren wel eens flink kunnen toenemen. Facebook heeft namelijk zijn pijlen gericht op China, een land met een slordige half miljard internetgebruikers. De hamvraag is of een website die draait om het delen van informatie een poot aan de grond krijgt in een land met een regering die het liefst alles in de doofpot stopt. De China-missie van Zuckerberg kan een revolutie ontketenen of uitlopen op een compleet fiasco.