8 uitgestorven beroepen

Sommige beroepen zijn gedoemd om te verdwijnen. De reisagent bijvoorbeeld, de videotheek-uitbater, de platenboer, de foto-ontwikkelaar, de postbode… Allen dreigen ze de strijd met de online verkoop en andere digitale ontwikkelingen te verliezen. Zelf de vertrouwde kassabediende maakt langzaam maar zeker plaats voor automatisatie: de self-scan. Dat technologische ontwikkelingen beroepen doen verdwijnen, bewijst onderstaand lijstje van acht verdwenen ambachten en beroepen uit het verre verleden wel. Met dank aan Imgur en Sharenator voor het nostalgische fotomateriaal.

1. IJssnijder

In de tijd van vóór de elektrische frigo waren het de ijssnijders die ons verkoeling bezorgden. Dit deden ze door stukken ijs uit bevroren meren te snijden die mensen dan konden bewaren in hun kelder of ijskast. IJssnijder was een gevaarlijk beroep dat vaak in extreme omstandigheden moest worden uitgeoefend.

2. Rattenvanger

Ook rattenvanger was niet bepaald een prettig en veilig beroep. Het kwam vooral voor in Europa, om de verspreiding van ziekten (waaronder pest) en schade aan de voedselvoorziening te voorkomen. Het risico om zelf gebeten en geïnfecteerd te worden, was voor de rattenvanger des te groter.

3. Lantaarnopsteker

De lantaarnopsteker stak de op gas of olie werkende straatlantaarns aan, meestal met behulp van een lange stok. In sommige steden en dorpen was straatverlichting aanwezig in de vorm van een gespannen koord tussen tegenover elkaar staande gevels. Aan één gevel was een katrol bevestigd. Hiermee kon de lantaarnopsteker de straatverlichting op straat laten zakken om die aan te steken. De lantaarnopsteker had in veel dorpen ook de rol van bewaker, omdat hij 's avonds door de straten liep.

4. Telefoniste

Tot drie decennia geleden waren telefonistes letterlijk een belangrijke schakel in de telecommunicatie. Door middel van een schakelbord zorgden ze voor het tot stand brengen van gesprekken. Daarnaast hielden ze de gesprekskosten bij. Als je iemand wilde bellen kreeg je dus eerst een telefoniste aan de lijn aan wie je moest melden wie je wenste te spreken. De telefoniste bracht dan, veelal door koorden met stoppen in klinken te steken, de gewenste verbinding tot stand. Uiteraard bestaan er nog steeds telefonistes, maar die noemen we tegenwoordig veeleer receptionistes. De aloude telefoniste met schakelbord verdween met het intreden van de automatische telefooncentrale. Al doen de foto's ons een beetje denken aan een hedendaags callcenter.

5. Bowling-pinsetter

Nee, ook de pins van een partijtje bowling kwamen vroeger niet volautomatisch weer op hun plaats te staan na te zijn omgekegeld. Daar had je pinsetters (of: pinspotters) voor. Ze zorgden er tevens voor dat de bowlingbal terug bij de speler geraakte. Een wel heel karig betaald baantje, dat vooral door tienerjongens ('pinboys') werd uitgevoerd.

6. Entertainment-lector in de fabriek

Of hoe je dit voormalige 'beroep' ook noemen wilt… Een lector is, letterlijk vanuit het Latijn vertaald, een voorlezer. Vroeger werd zo'n man (of vrouw?) dikwijls ingehuurd om fabrieksarbeiders te vermaken met het voorlezen van verhalen. Totdat de radio het stokje overnam.

7. Wekker

Jawel, lang geleden – vóór de wekker en zeker vóór de digitale alarmklok – bestonden er menselijke wekkers. Met lange stokken klopten ze op ramen en deuren om zodoende iedereen tijdig te wekken voor het werk.

8. Radar

En zoals je menselijke wekkers had, had je ook menselijke radars. Vóór de uitvinding van de échte radar, op basis van radiogolven, gebruikten militairen akoestische spiegels om vijandelijke vliegtuigen te detecteren. Ogenschijnlijk een kwestie van héél geduldig zitten en luisteren…