Velen omschrijven kokosolie (of kokosvet) als onze heilige graal, een echte superheld uit de natuur. De niet-essentiële oliën die erin zitten zouden supergezond zijn. Volgens enthousiastelingen verhoogt de exotische olie je stofwisseling, helpt ze bij het afvallen, bij de behandeling en het genezen van ziektes, is ze goed voor je lever, je huid en ga zo maar door.

Steeds meer mensen gebruiken het goedje voor met name bakken en braden. Is kokosolie inderdaad zo gezond en waar kan je het allemaal voor gebruiken?

Kokosolie, kokosvet, kokosmelk, kokoswater…?

Kokosolie is een tropische olie, die wordt verkregen door persen of extractie van kopra, het gedroogde witte vruchtvlees van de vrucht van de alom bekende kokospalm. De termen ´kokosolie´ en ´kokosvet´ worden vaak door elkaar gebruikt. Voor de goede orde: oliën zijn vloeibaar bij kamertemperatuur in het land van herkomst. In ons klimaat heeft de olie meestal een vaste vorm, dan spreken we ook wel van kokosvet.

Kokosolie moet niet worden verward met kokosmelk of kokoswater, dat overigens ook allerlei gezondheidsvoordelen wordt toegedicht. De palmboom wordt in Aziatische landen niet voor niets 'Tree of life' genoemd.

Kokosolie in de keuken: is het gezond?

Kokosolie wordt steeds vaker gebruikt om te bakken en frituren, of zelfs als voedingssupplement. Onder deskundigen en wetenschappers bestaat er helaas nog steeds geen consensus over de gezondheidseffecten van het product.

Kokosolie bestaat voor meer dan 85 % uit verzadigde vetzuren, en wel met een zogenaamde middellange keten (ook wel MCT-vetten genoemd). Deze worden door het lichaam makkelijker verteerd en opgenomen, wat goed is voor de spijsvertering en stofwisseling. MCT-vetten kunnen niet worden opgeslagen in het lichaam en leveren minder calorieën dan LCT-vetten (langeketenvetzuren). Zodoende zou kokosolie kunnen helpen bij het behouden van een gezond gewicht. Er is echter geen overtuigend bewijs dat MCT-vetten zouden helpen bij gewichtsverlies.

Daarnaast staat verzadigd vet bekend om ongunstige gezondheidseffecten. Volgens het Nederlandse Voedingscentrum verhoogt verzadigd vet het slechte LDL-cholesterol en daarmee het risico op hart- en vaatziekten. Zij raden dan ook aan om kokosolie slechts met mate te gebruiken in je voeding.

Kokosolie bevat, in tegenstelling tot andere oliën en vetten, nauwelijks vitamine E en vitamine K. Daar staat tegenover dat kokosolie de opname van diverse mineralen zoals calcium en magnesium zou verbeteren (en daardoor goed is voor je botten en tanden), evenals de in vet oplosbare vitamines A, D, E en K. Ook de lever zou gebaat zijn bij kokosolie. Er bestaan volgens Voedingscentrum echter geen goedgekeurde gezondheidsclaims van de Europese Voedselveiligheidsorganisatie EFSA.

Wel is kokosolie lactosevrij. Voor mensen met een lactose-intolerantie of koemelkallergie is het dan ook een mogelijke vervanger voor boter.

Verzadigde vetten zijn bovendien zeer ongevoelig voor hitte en oxidatie door bijvoorbeeld zonlicht of contact met zuurstof. Daardoor is kokosolie van nature langer houdbaar – volgens kenners tot wel twee jaar na productie.

Kortom, voors en tegens, maar toch vooral nog veel serieuze kanttekeningen bij de enthousiaste verhalen over de gezondheidseffecten van kokosolie. Daarom adviseren we je wat terughoudend te zijn bij het gebruik ervan in de keuken. Zorg ervoor dat je met je dagelijkse voedselconsumptie niet over de aanvaardbare hoeveelheid verzadigd vet komt. Per dag is dat maximaal 10 % van je gehele energie-inname. Dit is bij een behoefte van 2000 kcal ongeveer 22 gram.

Kokosolie voor huid, haar en wellness

Behalve in de keuken kan je kokosolie ook voor heel wat andere dingen gebruiken, vooral op het gebied van schoonheid en verzorging. Dat kokosolie een wondermiddel is voor bijvoorbeeld huid en haar is ook al niet bewezen, maar dat geldt voor vele schoonheidsproducten. Het is allicht de moeite waard om dit heerlijk ruikende natuurproduct eens uit te proberen, want baat het niet dan schaadt het niet.
Zo kan je kokosolie eens proberen te gebruiken op de volgende manieren:

• om gemakkelijk make-up mee verwijderen;
   
• als ingrediënt om zelf deodorant te maken;
   
• als vervanger van je vochtinbrengende crème voor je gezicht en je lichaam;
   
• ter voorkoming van zwangerschapsstriae door je huid ermee in te smeren;
   
• ter verzachting van eczeem en psoriasis;
   
• als scheerschuim en als verzachtende lotion na het scheren;
   
• voor het invetten van droge nagelriemen;
   
• als lippenbalsem bij elk weertype;
   
• als aftersun. Kokosolie zou zelfs schadelijke stralen tegengaan, echter slechts vergelijkbaar met factor 4;
   
• als haarmasker, conditioner of serum. Het beste is om hierbij alleen de punten in te smeren en het haar vervolgens na te wassen met je normale shampoo;
   
• als ingrediënt voor een beachy hairspray;
   
• als vochtinbrengend masker, eventueel in combinatie met wat honing;
   
• als scrubcrème. Kokosolie is zeer geschikt om een scrub mee te maken door er wat bruine suiker en honing aan toe te voegen;
   
• voor het invetten van je nieuwe tatoeage;
   
• kokosolie kan je ook gebruiken voor oil pulling, een ontgiftingskuur om je lichaam op een simpele én natuurlijke manier van gifstoffen te ontdoen. Neem daarvoor een eetlepel kokosolie in je mond, houd het gedurende 15 tot 20 minuten in je mond, spuug het uit en poets dan je tanden.

Tot slot

Kokosolie wordt van oudsher bejubeld en verguisd. De waarheid over de gezondheidseffecten ervan zal veeleer in het midden liggen. Gebruik kokosolie in de keuken met mate, vanwege de grote hoeveelheid verzadigde vetzuren die erin zit en ondanks de controverse die heerst over de effecten daarvan op het cholesterol (of juist daarom).

Over de vermeende positieve effecten op het gebied van schoonheid kunnen we enkel zeggen: probeer het gewoon eens uit!