Als je je wat lusteloos voelt en je huid bleekjes ziet, dan kunnen dat signalen zijn van een ijzertekort (ferriprieve anemie) in je lichaam. We noemen het ook wel bloedarmoede, al zijn het de twee niet hetzelfde. Bloedarmoede is een gevolg van een ijzertekort. Bloedarmoede kan echter ook andere (meer zeldzame) oorzaken hebben. In overleg met je arts kan je een ijzertekort eenvoudig opheffen door middel van supplementie. Het is echter net zo eenvoudig om, vooral door middel van voeding, je ijzervoorraad op peil te houden en daarmee problemen te voorkomen.




Waarom zit er ijzer in je lichaam?

IJzer speelt een belangrijke rol in je lichaam en zeker in je bloed. IJzer zorgt voor het aanmaken van afweerstoffen in je lichaam. Deze afweerstoffen breken de schadelijke stoffen af die in je lichaam rondwanen. Bij een gebrek aan ijzer werkt je afweersysteem dus niet optimaal.

Daarnaast is ijzer van wezenlijk belang voor je bloed. Het is namelijk nodig om hemoglobine aan te kunnen maken en het te kunnen laten functioneren. Hemoglobine is een eiwit dat in je rode bloedcellen zit en dat zorgt voor het vervoeren van zuurstof door je gehele lichaam. IJzertekort kan zodoende leiden tot bloedarmoede (anemie), waardoor er minder zuurstof door je lichaam wordt vervoerd en er allerlei klachten kunnen ontstaan.

Het menselijk lichaam is niet in staat om zelf ijzer aanmaken. Dat betekent dat je het binnen moet krijgen met je voeding. Ieder mens heeft per dag tussen de 800 en 1500 milligram ijzer nodig, afhankelijk van je geslacht en je lichaamsbouw. Vrouwen, en vooral zwangere vrouwen, hebben meer ijzer nodig dan mannen. Zwangere vrouwen moeten namelijk ook hun ongeboren kindje van voldoende ijzer voorzien. Bij de menstruatie verliest de vrouw maandelijks bloed. Dat bloed moet weer worden aangemaakt en daarvoor is extra ijzer nodig.

Oorzaken

IJzertekort ontstaat als je niet voldoende ijzerhoudende voeding binnen krijgt, zoals bepaalde groenten, vlees, vis en brood. Ook een verkeerd voedingspatroon kan resulteren in een ijzertekort.
Sommige diëten zijn niet goed gebalanceerd (te eenzijdig) waardoor je te weinig ijzer binnenkrijgt. In sommige gevallen kan ook een eetstoornis de oorzaak zijn van ijzertekort.

Als je lichaam nieuw bloed moet aanmaken, bijvoorbeeld na een operatie of nadat je veel bloed verloren hebt omdat je gewond bent, dan ontstaat er een acuut tekort aan ijzer. Dit zal dus extra aangevuld moeten worden. Dit kan soms ook bij menstruatie het geval zijn.

Wie extra moeten opletten voor een ijzertekort zijn duursporters. Vooral bij vrouwen die aan duursport doen, wordt regelmatig een laag hemoglobinegehalte gemeten.

Soms kan een chronische aandoening ervoor zorgen dat de opname van ijzer door je lichaam niet soepel verloopt of dat er zelfs helemaal geen ijzer wordt opgenomen.

Een ijzertekort ontstaat heel langzaam. Het duurt vaak verscheidene maanden voordat de ijzervoorraad in het lichaam uitgeput is.

Voorkomen

Een gezond en gevarieerd voedingspatroon is van essentieel belang om voldoende ijzer binnen te krijgen. Eet regelmatig groente (spinazie, wortelen), fruit (tomaten, peulvruchten), vlees, vis, noten, gedroogde abrikozen, melk en eigeel en je zult voldoende ijzer binnen krijgen. Zorg daarnaast voor voldoende vitamine C, want deze vitamine stimuleert de opname van ijzer. Vitamine C zit vooral in sinaasappels, peren, appels, druiven en ander vers fruit.

Herkennen

Alleen je huistarts kan vaststellen of je daadwerkelijk ijzertekort hebt. Toch kun je het zelf vaak wel herkennen.

Er bleekjes uitzien kan duiden op een ijzertekort. Hemoglobine zorgt voor de rode kleur van het bloed en dus voor de gezonde kleur van je huid. Een gebrek aan ijzer heeft effect op de hemoglobine waardoor de kleur van je bloed en je huid minder rood zal zijn. Dit is vooral goed te zien aan de kleur van je lippen, je tandvlees en aan de binnenkant van je oogleden.

Voel je je lusteloos en algemeen moe of gevoel van uitputting? Dan hoeft dat niet meteen te betekenen dat je een ijzertekort hebt. Als het echter langdurige moeheid betreft die samengaat met een algeheel gevoel van zwakte en met moeite om je te concentreren, dan kan het duiden op een gebrek aan ijzer.

IJzertekort kan ook problemen aan de schildklier teweegbrengen. Je schildklier gaat namelijk trager werken waardoor je spijsvertering minder effectief zal zijn. Problemen met je schildklier zijn echter heel moeilijk waarneembaar. Maar liefst 60% van mensen met een probleem aan hun schildklier zijn daarvan niet eens op de hoogte. Heb je zonder aanwijsbare reden ineens geen energie meer en is je lichaamstemperatuur te laag, laat dan je huisarts eens naar je schildklier kijken.

Een gebrek ijzer en daardoor aan zuurstof in je lichaam heeft ook gevolgen voor je zenuwstelsel. Dat komt in een hogere versnelling te staan, waardoor je erg gevoelig wordt en je zelfs angstgevoelens kunt krijgen.

Zelfs haaruitval kan duiden op een tekort aan ijzer. Je lichaam heeft minder zuurstof beschikbaar en zal de zuurstof die wel beschikbaar is eerst naar je vitale delen van je lichaam sturen. Je haar is één van de laatste dingen die dan worden gevoed met zuurstof, met als gevolg dat je haren gaan uitvallen.

Tot slot kan ook een onregelmatige hartslag duiden op ijzergebrek. Door het gebrek aan zuurstof zal je hart sneller gaan pompen, waardoor je hartruis en een onregelmatige hartslag kunt krijgen. Dit gebeurt echter alleen bij langdurige en extreme vormen van ijzertekort.

Behandelen

Ga bij twijfel naar je huisarts. Die zal dan de hoeveelheid Ferrum (ijzer) en Ferritine (ijzervoorraad) nagaan en kijken of deze zich beneden het gemiddelde bevinden. Is er duidelijk sprake van een tekort, dan zal de arts je ijzertabletten voorschrijven. Deze kunnen wel bijwerkingen hebben, zoals hoofdpijn en prikkelbaarheid.

Bij een veeleer chronisch tekort aan ijzer kunnen voedingssupplementen een oplossing zijn. Doe dit echter altijd in overleg met je huisarts. Supplementen kunnen namelijk een zware belasting voor je maag zijn. Het bekende supplement Ferro-Smilin is zonder recept verkrijgbaar. Toch willen we je ook hierbij aanraden om dit in overleg met je huisarts te gebruiken. Te veel ijzer in je lichaam is ook niet goed. Sterker nog: het kan zelfs giftig zijn. Bij te veel ijzer treedt hemochromatose (ijzerstapeling) op.