Je kent de uitdrukking Een koude douche krijgen vast wel, wat betekent dat je voor een onaangename verrassing bent komen te staan. In zekere zin is een koude douche nemen ook een onaangename verrassing, maar tegelijkertijd ook een heel gezonde!

Mentale hardheid

Nu klinkt het misschien niet heel aantrekkelijk: een koude douche. En toegegeven, het vraagt enige mentale hardheid om onder een (ijs)koude douche te stappen. Als je onder een koude douche stapt, zal je lichaam waarschijnlijk ook heftig protesteren en beginnen te rillen om warmte op te wekken. Maar als je eenmaal aan het koude water gewend bent, krijgt een koude douche haast iets spiritueels.

Warm douchen is luxe

Misschien denk je: waarom zou ik überhaupt onder een koude douche stappen als mijn boiler het gewoon doet? Denk er dan eens aan dat mensen jarenlang geen warm water tot hun beschikking hadden en koud douchen of baden vroeger net zo gewoon was als warm douchen nu. Douchen met warm water is veel aangenamer dan douchen met koud water, maar het is een luxe, geen noodzaak. Behalve gezond, is douchen met koud water ook nog eens goed voor het milieu. Al heb je daar waarschijnlijk weinig boodschap aan als je staat te vernikkelen van de kou.

Zes redenen om een koude douche (of ijsbad) te nemen.

1. Verbetert je bloedcirculatie

Koude douches verbeteren je bloedcirculatie, wat belangrijk is voor de gezondheid van je hart en vaten. Door het koude water trekken je vaten zich samen, waardoor de bloeddruk tijdelijk wordt verhoogd en het bloed sneller rond stroomt (lees: de circulatie verbetert). Dat doet het lichaam om je vitale organen warm te houden. Bij een warme douche of warm bad doet het lichaam precies het tegenovergestelde en verwijdt het de vaten. Een goede bloedcirculatie is belangrijk voor je algehele cardiovasculaire gezondheid en voorkomt diverse hart- en vaatproblemen, zoals een hoge bloeddruk en aderverkalking.

2. Sneller herstel na (intensieve) inspanning

Hoewel sommigen de werking ervan in twijfel trekken, zie je veel sporters na een training of wedstrijd een koud bad of zelfs ijsbad nemen. 'Hydrotherapie', noemt men dit. De toegenomen bloedcirculatie zou het herstel bespoedigen door enerzijds afvalstoffen, waaronder melkzuur of lactaat, sneller uit de spieren af te voeren en door voedingsstoffen sneller aan te voeren. Nogmaals, de effectiviteit van ijsbaden is niet geheel onomstreden en is in veel sporten net zo snel verdwenen als het fenomeen op kwam zetten! Veel sporters zweren er echter bij en de individuele ervaring is in dezen misschien wel de beste graadmeter.

3. Versterkt het afweersysteem

Hoewel virussen als het griepvirus en het verkoudheidsvirus in tegenstelling tot bacteriën beter gedijen onder koude dan warme temperaturen, is het nemen van een koude douche of koud bad toch een probaat middelen om een griep of verkoudheid te voorkomen. Een koude douche heeft namelijk een gunstige invloed op je afweersysteem, dat ziektekiemen als bacteriën, virussen en zelfs kankercellen in je lichaam bestrijdt. Weer komt dit op het conto van de verbeterde bloedcirculatie, want hierdoor neemt de activiteit van je afweersysteem toe. Meer precies maakt je lichaam meer witte bloedcellen aan onder invloed van kou. Een regelmatige koude douche zorgt er dus voor dat je minder vatbaar bent voor een verkoudheid, griep en mogelijk zelfs bepaalde vormen van kanker.

4. Verhoogt de stofwisseling/vetverbranding

Een koude douche verhoogt de stofwisseling en verbetert de vetverbranding. Je hebt twee soorten vet: wit en bruin vet. Wit vet is zogezegd het slechte vet en bruin vet het goede vet. Wit vet is het vet dat afkomstig is uit een calorieënoverschot uit ons voedsel en wordt opgeslagen om aan te spreken in het geval van een calorieëntekort. Bruin vet is betrokken bij de thermogenese, het stofwisselingsproces dat je lichaam warm houdt. Als je een koude douche neemt, wordt dit bruine vet geactiveerd om je lichaam warm te houden en dat kost enorm veel calorieën. Een koude douche verhoogt dus je stofwisseling en niet zo'n klein beetje ook. Grappig, niet? Een koude en niet een warme douche smelt je vet weg. Zo verbrand je dus ook meer vet in een koude omgeving dan in een warme. Deze winter de thermostaat maar één of twee graadjes lager zetten om in de zomer goed voor de dag te komen? Het is maar een idee!

5. Verbetert je welbevinden

Een koude douche verbetert niet alleen je gezondheid, maar ook je welbevinden en zou zelfs gevolgen van depressies en stress verminderen. Althans, dat zeggen de mensen die koude douches nemen. Goed, dit is geen wetenschappelijk bewijs, maar je kunt de revitaliserende werking van een koude douche moeilijk ontkennen. Een koude douche is een haast spirituele ervaring en je raakt er haast van in een trance. Probeer het maar eens!

6. Verbetert de ademhaling

Hoewel je het afgaande op de eerste seconden dat je eronder staat niet zou denken, verbetert een douche wel degelijk je ademhaling. Als reactie op de shock van de koud, ga je dieper ademhalen om in de toegenomen zuurstofbehoefte van je lichaam te voorzien. Je stofwisseling is immers toegenomen en daardoor ook de behoefte aan zuurstof. Voor het verbranden van calorieën en voor elk verbrandingsproces is namelijk de tussenkomst van zuurstof vereist. Zit je er even doorheen? Neem een koude douche en je hebt weer energie voor twee!

Tot slot

Misschien heb je wat koudwatervrees als het aankomt op het nemen van een koude douche of koud bad/ijsbad. Je kunt het best beginnen door te douchen of baden op een 'normale' temperatuur en dan geleidelijk koud water toe te voegen. Dat is minder stressvol dan gelijk onder een koude douche of in een koud bad stappen. Maar hoe geleidelijk je het proces ook laat verlopen, vroeg of laat moet je toch buiten je comfortzone treden, die voor de meeste mensen ergens rond de 20 graden zal liggen.

Vrees niet: écht koud douchen is in België praktisch onmogelijk. Het kraanwater is namelijk nooit kouder dan de temperatuur van de bodem waardoor de leidingen lopen en dat is in België zo'n acht à negen graden Celsius in de winter en veertien, vijftien graden in hartje zomer. Hoewel dat relatief 'warm' is, moet je een watertemperatuur van acht of negen graden toch niet onderschatten. Een watertemperatuur van acht à negen graden is namelijk niet te vergelijken met een even hoge buitentemperatuur. Water heeft een veel grotere dichtheid dan lucht en je lichaam koelt dan ook vele malen sneller af in water van tien graden dan wanneer je in je nakie in de buitenlucht van tien graden gaat staan.

Ben je een echte bikkel? Dan moet je net als die malle Russen in hartje winter een wak hakken en erin springen. Ook kun je een grote zak ijsklontjes kopen en die bij je badwater kunt doen. Noodzakelijk is dit niet, want al op een temperatuur van 10-15 graden heeft water zijn heilzame effect.

Behalve qua temperatuur moet je ook zeker niet overdrijven met de duur van je koude douche of ijsbad. Vijf minuten onder een koude douche of twee minuten in een koud bad is zeker voor beginners ruim voldoende. Als het water (vries)koud is, dan volstaat onderdompelen (erin en eruit). Langer dan twaalf tot vijftien minuten onder een koude douche of in een koud bad is in geen geval nodig. Je kunt dan onderkoeld raken en als je lichaamstemperatuur onder de 32 graden Celsius daalt, wordt je toestand kritiek. Koud douchen baden vraagt dus om enige hardheid, maar laat die hardheid niet inhalen door domheid.