|
|
|
| Dik zijn deels kwestie van erfelijkheid, maar dat is geen excuus |
| donderdag 6 feb 2014, 13:00 uur |
|
|
|
Sommigen lijken te kunnen eten wat ze willen en komen geen kilogram vet bij. Het
kan toch niet anders dan dat je genen een rol spelen in eetlust en vetopslag? Of
is dit een excuus van dikkerds? De (vermoedelijke) waarheid over erfelijkheid in
relatie tot eetlust en vetopslag – de twee zaken die uiteindelijk bepalen of je
dik bent of niet.
Het bewijs dat je genen een grote rol spelen in je eetlust en vetopslag hoopt
zich op. Dikkerds wereldwijd slaken een zucht van verlichting: niet ik, maar
mijn genen zijn het schuld dat ik dik ben! Nou, dat is niet helemaal waar ...
Niet alleen je genen, maar ook je opvoeding en je gewoonten (gedrag) bepalen of
je dik wordt of niet. Met andere woorden: je genen ten spijt, dik-zijn is tot op
zekere hoogte ook een keuze.
Dat je gewicht deels een kwestie is van erfelijkheid, was trouwens al bekend.
Dat kun je onder andere afleiden uit het feit dat twee dikke ouders, vaak dikke
kinderen hebben. Al kun je er in dat geval over twisten of dat een kwestie van
genetica of gedrag is. Ook kun je moeilijk ontkennen dat sommige mensen alleen
eten als ze honger hebben, terwijl anderen voortdurend 'trek' in iets hebben.
In feite bepalen twee dingen of je dik wordt of niet: wat je in je mond stopt en
de mate waarin je lichaam in staat is vet op te slaan en vet te branden. Dat
laatste is een puur fysiologische kwestie. Dat eerste deels fysiologisch, deels
psychologisch.
We kunnen er kort over zijn: sommige mensen slaan makkelijker vet op dan anderen
en dat is deels toe te schrijven aan een stofwisselingsstoornis. Meer precies
een probleem met hun
koolhydraatstofwisseling. Deze mensen maken teveel insuline aan, een hormoon
dat de vetopslag reguleert. Je moet weten dat alle overtollige calorieën worden
opgeslagen als vet.
'Normale' mensen hebben een hoge koolhydraattolerantie. Dat wil zeggen dat zij
het gros van de calorieën uit koolhydraten zullen verbranden.
Koolhydraatgevoelige, of insulineresistente, personen daarentegen, hebben de
neiging koolhydraten op te slaan als vet. Dit omdat het hormoon insuline hun
lichaam 'vertelt' dat te doen.
Goed, als je niet te veel eet, dat wil zeggen méér calorieën consumeert dan je
verbrandt, is je stofwisselingsprobleem niet echt een probleem. Maar je
stofwisseling is niet het enige probleem. Wetenschappers hebben namelijk een
verband gelegd tussen de kans op overgewicht en eetlust. Mensen die altijd trek
hebben, hebben mogelijk een hormonale onbalans in de hersenen. Een stofje, C75
genaamd, onderdrukt de productie van een neuropeptide die je vertelt dat je
honger hebt. In dit stofje ligt wellicht de sleutel tot een medicijn dat de
eetlust remt.
We kunnen dus stellen dat overgewicht deels een hormonale kwestie is. Veel
artsen en wetenschappers zien obesitas als een ziekte, die moet worden behandeld
met medicijnen. Een andere groep ziet weer een grotere rol weggelegd voor
gedragsbeïnvloeding.
Als obesitas al een ziekte is, kun je het misschien vergelijken met hart- en
vaatziekten of kanker. Ook die ziekten zijn deels erfelijk bepaald, maar je kunt
de kans op het krijgen ervan wel degelijk beïnvloeden. Door niet te roken
bijvoorbeeld. Kortom, erfelijkheid is 'slechts' één risicofactor.
Het is zelfs gevaarlijk obesitas als ziekte te zien, want daarmee geef je mensen
als het ware een excuus om teveel te eten: “Ik ben voorbestemd dik te zijn, want
er is iets met mijn hormonen", zei ze, terwijl ze nog een gevulde koek nam. Als
je denkt dat dik-zijn je lot is, ga je daarnaar leven. Of er in ieder geval
niets aan doen om het te voorkómen.
Overigens komen de geluiden dat obesitas een ziekte is, vaak uit de Verenigde
Staten, waar men nogal snel geneigd is iets als een aandoening te zien en er een
medicijn voor te ontwikkelen. Kun je je voorstellen hoeveel miljarden iets als
de uitvinding van een 'dieetpil' een farmaceut zou opleveren? Zo'n farmaceut
heeft baat bij zoveel mogelijk dikke mensen ... Hij is de laatste die mensen wil
doen geloven dat ze ook nog zelf invloed hebben op hun gewicht.
Als je genen je tegenwerken, dat wil zeggen als je een verstoorde stofwisseling
hebt en één van die personen bent die altijd trek heeft, is afvallen en op
gewicht blijven voor jou wellicht lastiger dan voor anderen, maar zeker niet
onmogelijk. Het is een moeilijke strijd, maar eentje die je kunt winnen.
Je kunt kortom je genen en hormonen niet de schuld geven van je overgewicht. De
primaire oorzaak van overgewicht, is nog altijd meer voedsel in je mond stoppen
dan je lichaam nodig heeft. En over de hoeveelheid voedsel die je in je mond
stopt, heb je zelf controle.
Als 'voorbestemde dikkerd' zul je misschien nooit met een BMI van 21,0 door het
leven gaan, maar je kunt er wel zelf voor zorgen dat je binnen het gezonde
spectrum valt door maatregelen te treffen op het gebied van je leefstijl, dat
wil zeggen je voedings- en beweegpatroon. Als je gevoelig bent voor
koolhydraten, kun je het aandeel eiwitten in je dieet vergroten ten koste van
het aandeel koolhydraten. Maar dergelijke dieetadviezen vallen buiten de
reikwijdte van dit artikel, dat enkel tot doel heeft je ervan te overtuigen dat
jij grotendeels zelf je gewicht in de hand hebt!
Veel mensen hebben de neiging boos te worden als je hen de schuld geeft van hun
overgewicht. Die neiging hebben mensen in het algemeen als je ze wijst op hun
problemen, zoals geldproblemen – net als overgewicht een kwestie van inkomsten
en uitgaven, als je begrijpt wat we bedoelen.
Mensen zien zich makkelijk als slachtoffer van hun eigen daden, maar moeilijker
als de dader. De waarheid is dat je tegelijkertijd beide bent, wat kan zorgen
voor de nodige conflicten. Maak daarom een weloverwogen keus hoe jij jezelf
ziet: als dader of als slachtoffer. Dat bepaalt hoe jij in het leven staat: als
een optimistisch iemand, die verantwoording neemt voor zijn eigen daden, of als
een pessimist, die vooral 'de wereld' de schuld geeft van zijn misère.
|
|
|
|
|
![info[]surfplaza.be](https://www.surfplaza.be/gezond-en-fit/images/yourad.gif)
