Bij de evolutie van de mens zijn in de loop van de tijd een aantal lichaamsdelen min of meer overbodig geworden, terwijl van andere organen of lichaamsfuncties het doel na al die jaren nog steeds niet helemaal duidelijk is. Het is natuurlijk ook niet voor niets dat we er geen moeite mee hebben om onze amandelen of verstandskiezen te laten verwijderen, of besluiten om bepaalde lichaamsbeharing weg te halen. Hieronder vind je een overzicht van de meest nutteloze functies en delen van het lichaam.




1. Derde ooglid

Voor wie er al eens van gehoord heeft, staat de plica semilunaris ook wel bekend als het derde ooglid, of knipvlies. Het is een overblijfsel uit de tijd dat we een extra ooglid nodig hadden, zoals bij reptielen, vissen en vogels nog steeds voorkomt. Wij mensen, bij wie een restant zichtbaar als een paars klontje in de ooghoeken, doen er niet veel meer mee. Het tegenwoordige doel van de plica semilunaris is om ervoor te zorgen dat we 's morgens wakker worden met korsten in onze ogen, een fenomeen dat we ook wel 'slaap' noemen.

2. Oorschelpspieren

Aan de buitenkant van onze oren bevinden zich meerdere spiertjes, waarvan het nut niet helemaal duidelijk is. Deze musculi auricularis zijn bij bepaalde dieren handig om de oren te richten en de bron van geluiden op te sporen. Bij de meeste mensen hebben de spieren echter geen enkele functie meer. Nouja, alleen nog voor entertainmentdoeleinden misschien. Want er zijn mensen die er hun oren mee kunnen bewegen, en dat ziet er natuurlijk wel heel grappig uit.

3. Kippenvelspiertjes

De arrector pili zijn de kleine spiertjes in de haarzakjes, die ervoor zorgen dat de haartjes op ons lichaam rechtop kunnen gaan staan en we kippenvel krijgen. Alle zoogdieren hebben deze haarspiertjes, maar in mensen dienen ze eigenlijk geen enkel doel meer. Als we nu wat meer behaard waren zou zo'n uitzettende vacht ten minste nog kunnen fungeren als extra isolatie bij kou.

4. Lichaamsbeharing

Van arrector pili is het maar een kleine stap naar lichaamsbeharing. Wat moeten we daar eigenlijk nog mee, behalve dat we onze tijd verdoen met trimmen, scheren en waxen? Het toppunt van overbodig lichaamshaar is toch wel okselhaar. De enige reden daarvan is volgens kenners misschien dat we er seksuele geursignalen uit onze okselklieren mee afgeven.

5. Orgaan van Jacobson

Het orgaan van Jacobson is een reukorgaan dat bij slangen, hagedissen en sommige zoogdieren voorkomt. Ook mensen schijnen dit zintuig in de neus te hebben, al functioneert het niet meer. Bij dieren doet het dienst om bepaalde stoffen te kunnen 'waarnemen'. In het geval van mensen pikten we er in een ver verleden vermoedelijk feromonen en andere subtiele signalen mee op.

6. Tepels bij mannen

Was er ooit een tijd dat mannen borstvoeding gaven? Nope. Mannentepels zijn altijd al overbodig geweest. Dat we ze toch hebben komt doordat elk embryo zich in eerste instantie als meisjesbaby ontwikkelt. De mannelijke kenmerken ontstaan pas in een later stadium, waarbij de tepels overblijven als zinloze borstversiering.

7. Staartbeen

Nog zo'n wonderlijke toevoeging, maar dan bij mannen én vrouwen, is het staartbeen. Hij wordt ook wel coccyx genoemd, vormt het uiteinde van de wervelkolom en bestaat uit een aantal samengegroeide wervels. Vroeger was dit kennelijk het beginpunt van de staart die we eens hadden, maar tegenwoordig is het alleen nog maar een hard en soms pijnlijk botje vlak boven de bilspleet.

8. Wormvormig aanhangsel

Een ander overbodig aanhangsel is de appendix of het wormvormig aanhangsel, dat deel uitmaakt van het darmstelsel. Hij heeft een functie bij de afbraak van cellulose, en lijkt daardoor belangrijker voor het lichaam te zijn geweest toen we alleen maar ongekookte planten en boombladeren aten. Hoewel de appendix ook te maken schijnt te hebben met de darmflora, vormt hij tegenwoordig toch vooral een risico. Het aanhangsel kan namelijk ontstoken raken en moet dan worden verwijderd.

9. Bijholten

De bijholten bevinden zich in het voorhoofd, bij de bovenkaak en rond de neus, en zelfs artsen hebben geen flauw idee wat hun doel precies is. In feite zijn het lege ruimtes in de schedel die gevuld zijn met lucht. Volgens sommigen beïnvloeden ze de toon van de stem, anderen zeggen dat ze een vorm van isolatie voor de ogen zijn. Eén ding is wel duidelijk, en dat is dat ze voor hoofdpijn kunnen zorgen en geïnfecteerd kunnen raken.

10. Keelamandelen

Amandelen zijn organen in de keelholte. Vooral op jonge leeftijd hebben deze klieren een functie voor het immuunsysteem. Later doen ze weinig nuttigs meer dan groeien totdat we in de puberteit zijn, waarna ze weer in omvang afnemen. Ze kunnen gemakkelijk ontstoken en opgezet raken, en als dit te vaak gebeurt dan is het 'knippen' ervan een veelvoorkomende ingreep. Nederland loopt al jaren voorop met deze operatie, die overigens ook al als overbodig wordt beschouwd.

11. Neusamandelen

Net als de keelamandelen spelen de neusamandelen een rol bij het immuunsysteem van kinderen, maar getuige het feit dat ze vaak geïnfecteerd raken lijken ze hun werk niet heel erg goed te doen. De organen bevinden zich namelijk achter in de neus, waardoor ze eigenlijk alleen bacteriën kunnen bestrijden die we toch al hebben ingeademd. Omdat neusamandelen bij volwassenen kleiner worden, hebben ze na onze tienerjaren geen functie meer.

12. Verstandskiezen

De verstandskiezen zitten achter in de onder- en bovenkaak. Net als kippenvelspiertjes en het staartbeen hadden ze in het verleden waarschijnlijk een echte functie. Ondertussen zijn ze overbodig geworden en bezorgen ze ons alleen maar pijn. Toen we nog een ongekookt dieet hadden en rauw vlees aten, waren verstandskiezen van belang bij het kauwen van ons voedsel. Tegenwoordig breken ze bij veel mensen niet eens meer door, dus gelukkig lijken ze zelf ook wel te begrijpen dat hun tijd voorbij is.