Er doen allerlei verhalen over griep en verkoudheid de ronde. En maar al te vaak is het flauwekul. Daarom: de 10 grootste misverstanden op een rij.

1. Verkoudheid wordt veroorzaakt door kou

'Muts op, sjaal om, wanten aan', vertelde je moeder je als kind, 'want van kou krijg je een verkoudheid'. Hoewel er een kern van waarheid in je moeders bewering zit, wordt een verkoudheid veroorzaakt door het verkoudheidsvirus, niet door kou. Wel is het waar dat (langdurige) kou de weerstand ondermijnt en dat het verkoudheidsvirus goed gedijt bij lage temperaturen, aldus viroloog Ab Osterhaus in het Nederlandse tijdschrift Elsevier. Zo vergroot kou de kans dat je een verkoudheid oploopt, maar het veroorzaakt de verkoudheid niet.

2. Vitamine C helpt tegen verkoudheid

Vitamine C heeft de naam een rol te spelen in het voorkomen van een verkoudheid. Maar is dat wel zo? Nou, nee, volgens het gerenommeerde Cochrane Collaboration. Verhoogde doses vitamine C verkleinen de kans op verkoudheid alleen als je intensief sport of zware fysieke inspanningen in de kou levert. In dat geval verkleint 200 mg extra vitamine C de kans op verkoudheid met de helft. In alle andere gevallen verkleint een verhoogde dosis vitamine C de kans op een verkoudheid niet. Wel beperkt het de duur van een verkoudheid met 8%. Dat alles valt hier te lezen.

3. Melkproducten stimuleren je slijmproductie

Volgens sommigen kun je zuivelproducten als melk, kaas en yoghurt beter links laten liggen als je verkouden bent. De wijsheid hierachter is dat ze slijmvorming zouden stimuleren. Dat is niet waar. Wél maken (gezoete) melkproducten het slijm dikker, waardoor het wordt vastgehouden in de keelholte. En dat kan voor meer irritatie zorgen. Daarom kun je beter zure melkproducten eten en drinken, zoals karnemelk. Heb je regelmatig last van bijholte- en/of oorontstekingen na het consumeren van zuivel? Dan is het goed mogelijk dat er een allergie in het spel is. Consulteer dan je huisarts.

4. Verkoudheid kan griep veroorzaken

Nee, verkoudheid kan geen griep veroorzaken. Verkoudheid en griep worden veroorzaakt door twee verschillende virussen. En hoewel virussen kunnen muteren, kan het verkoudheidsvirus niet plots veranderen in een griepvirus en de griep veroorzaken. De misvatting wordt in de hand gewerkt doordat de eerste verschijnselen van een griep lijken op die van een verkoudheid. Hierdoor lijkt het alsof je eerst een verkoudheid krijgt en daarna de griep. Het griepvirus is echter de hele tijd al de veroorzaker geweest van je symptomen, die alleen maar in ernst toenemen. Wel kan het zo zijn dat een verkoudheid je afweersysteem zodanig verzwakt heeft, dat je vatbaarder bent voor de griep. Er is dan sprake van een verband, maar dat is niet oorzakelijk.

5. 'Het is maar een griepje'

Misschien omdat de griep lijkt op een verkoudheid, wordt ze als onschuldig afgedaan. Maar veel mensen – vooral mensen die al ziek zijn, ouderen en pasgeborenen – kunnen ernstig ziek worden door de griep en er zelfs aan sterven – al kun je er dan over twisten of de griep of de reeds aanwezige ziekte de oorzaak is. Het precieze aantal griepdoden is onbekend en loopt, mede door de vage definitie, uiteen van enkele honderden tot enkele duizenden. Goed, we willen je niet onnodig bang maken; de meeste mensen met een goed functionerend afweersysteem worden niet ernstig ziek door de griep en genezen binnen twee weken vanzelf, dat wil zeggen zonder medische interventie. Maar een griep is niet 'maar' een griepje.

6. Je kunt maar één keer per jaar griep krijgen

Ook dit is niet (helemaal) waar. Je kunt maar één keer ziek worden van één bepaald griepvirus. Heb je de griep gehad? Dan ben je alleen immuun voor díé variant van het griepvirus. Elk (winter)seizoen worden er verschillende griepvirusvarianten verwacht en je kunt in principe zo vaak de griep krijgen als er griepvarianten zijn.

7. Van de griepprik krijg je griep

Bij de griepprik worden onschadelijke stukjes van het griepvirus toegediend. Hierdoor kun je je een paar dagen niet zo lekker voelen, maar je kunt er geen griep van krijgen. Het lichaam herkent deze stukjes van het griepvirus en reageert hierop door het aanmaken van afweerstoffen, die je beter beschermen tegen de griep.

8. De griepprik voorkomt dat je griep krijgt

Nee, door het halen van de griepprik kun je niet 100% voorkomen dat je griep oploopt. Wel is de kans dat je griep krijgt stukken kleiner – 2-3% tegenover 10% zonder prik. En als je de griep toch krijgt, verloopt deze doorgaans milder. Je moet wel ieder jaar een nieuwe griepprik halen, omdat het virus constant muteert (verandert).

9. Zwangere vrouwen mogen geen griepprik halen

De griepprik is bedoeld voor mensen die extra risico lopen om ernstig ziek te worden door de griep, zoals astmapatiënten en mensen met hartziekten en diabetes. Zwangere vrouwen die tot deze risicogroepen behoren, wordt geadviseerd de griepprik te halen. Voor zwangere vrouwen die niet tot een risicogroep behoren, geldt dit advies niet. Daarom krijgen sommige vrouwen die zwanger zijn wel een uitnodiging voor de griepprik en andere niet. Voor zover bekend, levert de griepprik geen gezondheidsrisico's op voor moeder en ongeboren kind, aldus het Nederlandse RIVM.

10. De griepprik helpt ook tegen verkoudheid

Deze vraag kun je waarschijnlijk inmiddels zelf beantwoorden. Nee, de griepprik helpt niet tegen een verkoudheid. Griep en verkoudheid worden veroorzaakt door twee verschillende virussen en de griepprik helpt alleen tegen de verwachte griepvirusvarianten, niet tegen het verkoudheidsvirus. Met een griepprik kun je dus niet een verkoudheid voorkomen, noch de symptomen ervan verminderen, zoals je vaak hoort.